Hematoloji Bilim Dalı, kanın, kan yapıcı organların (kemik iliği, lenf düğümleri, dalak) ve kan hücrelerinin (alyuvarlar, akyuvarlar, trombositler) hastalıklarının tanı, tedavi ve takibiyle ilgilenen özel bir tıp uzmanlık alanıdır. Kan, vücudumuzda oksijen taşınmasından bağışıklık sistemine, pıhtılaşmadan atıkların uzaklaştırılmasına kadar birçok hayati görevi yerine getiren karmaşık bir dokudur. Hematologlar, anemiden (kansızlık) lösemi ve lenfoma gibi kan kanserlerine, kanama bozukluklarından pıhtılaşma problemlerine kadar geniş bir yelpazedeki kan ve kan hücresi sorunlarını teşhis eder ve hastaların hem kan sağlığını iyileştirmek hem de yaşam kalitelerini artırmak için en güncel tıbbi yöntemleri kullanırlar.
- Prof. Dr. Mehmet TURGUT (Bilim Dalı Başkanı)
- Prof. Dr. Düzgün ÖZATLI
- Prof. Dr. Engin KELKİTLİ
- Prof. Dr. Memiş Hilmi ATAY
- Yüksek Hassasiyetli Laboratuvar Tanı ve Moleküler Analiz Yeteneği
- Kapsamlı Kemoterapi, Hedefe Yönelik ve İmmünoterapi Yönetimi
- Kök Hücre Nakli (Kemik İliği Nakli) Programının Yürütülmesi
- Multidisipliner Yaklaşım, Transfüzyon Tıbbı ve Kronik Hasta Takibi
Bu bilim dalı, geniş bir yelpazede kan ve kan sistemiyle ilgili sağlık sorunlarıyla ilgilenir:
Anemiler (Kansızlıklar): Demir eksikliği anemisi, B12 vitamini eksikliği, talasemiler (Akdeniz anemisi), orak hücreli anemi, aplastik anemi gibi çeşitli anemi türlerinin tanısı, nedeninin araştırılması ve tedavisi.
Kan Kanseri (Lösemiler): Akut ve kronik lösemilerin (ALL, AML, KLL, KML) tanısı, kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler ve kök hücre nakli gibi tedavi stratejilerinin planlanması ve uygulanması.
Lenfoma: Hodgkin lenfoma ve Non-Hodgkin lenfoma gibi lenf bezlerini ve lenfatik sistemi etkileyen kanserlerin tanısı, evrelemesi, kemoterapi, radyoterapi ve kök hücre nakli gibi tedavilerinin yönetimi.
Miyelom (Multiple Miyelom): Plazma hücrelerinin kanseri olan miyelomun tanısı, ilaç tedavileri (kemoterapi, immünoterapi), kök hücre nakli ve komplikasyonların yönetimi.
Miyeloproliferatif Neoplazmlar: Polisitemia vera (alyuvar fazlalığı), esansiyel trombositoz (trombosit fazlalığı) ve miyelofibrozis gibi kan yapımında aşırı artışla seyreden hastalıkların tanısı ve tedavisi.
Kanama Bozuklukları: Hemofili, Von Willebrand hastalığı gibi genetik veya edinsel pıhtılaşma faktör eksiklikleri ve trombosit fonksiyon bozukluklarına bağlı kanama eğilimlerinin tanısı ve tedavisi.
Pıhtılaşma Bozuklukları (Tromboz Eğilimi): Venöz tromboemboli (derin ven trombozu, pulmoner emboli gibi damar içi pıhtılaşmalar) riskinin değerlendirilmesi, pıhtılaşmaya eğilimi olan genetik veya edinsel durumların tanısı ve antikoagülan (kan sulandırıcı) tedavilerin yönetimi.
İmmün Trombositopenik Purpura (ITP) ve Otoimmün Hemolitik Anemi: Bağışıklık sisteminin kendi kan hücrelerine saldırması sonucu gelişen otoimmün kan hastalıklarının tanısı ve immünsüpresif tedavilerle yönetimi.
Kök Hücre Nakli (Kemik İliği Nakli): Lösemi, lenfoma, miyelom ve bazı genetik hastalıkların tedavisinde otolog (kendi hücreleri) veya allojenik (donörden) kök hücre nakli süreçlerinin yönetimi, hazırlık, uygulama ve nakil sonrası takip.
Transfüzyon Tıbbı: Kan ve kan ürünlerinin (eritrosit süspansiyonu, trombosit süspansiyonu, plazma) doğru ve güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak, transfüzyon reaksiyonlarını yönetmek.
Bu uzmanlık alanı, kanın karmaşık yapısını ve işleyişini anlayarak hayati öneme sahip hastalıkların tanı ve tedavisinde kilit bir rol oynar:
Hayat Kurtarıcı Kan Kanseri Tedavileri: Lösemi ve lenfoma gibi kanser türlerinde hematoloji, kemoterapi ve özellikle kök hücre nakli ile hastaların hayatını kurtaran veya yaşam sürelerini uzatan tedaviler sunar.
Kronik Kan Hastalıklarının Yönetimi: Anemiler, pıhtılaşma bozuklukları gibi kronik durumlar, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Hematologlar, bu durumları yöneterek semptomları kontrol altına alırlar.
Kompleks Tanı ve Tedavi Yaklaşımı: Kan hastalıklarının belirtileri geniş bir yelpazede olabilir ve tanıları karmaşık laboratuvar testleri gerektirir. Hematologlar, bu zorlu tanı süreçlerini yönetir.
Kök Hücre Nakli ile Yeni Umutlar: Kemik iliği nakli, birçok kan kanseri ve genetik kan hastalığı için tek küratif (tam iyileştirici) tedavi seçeneği olup, hematologlar bu alanda öncüdür.
Kanama ve Pıhtılaşma Bozukluklarının Kontrolü: Bu bozukluklar ciddi ve hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Hematoloji, bu durumları doğru teşhis ederek ve yöneterek riskleri minimize eder.
Hematoloji uzmanı, tıp fakültesini bitirdikten sonra İç Hastalıkları Anabilim Dalında uzmanlığını tamamlamış ve ardından Hematoloji Bilim Dalında ek bir yan dal uzmanlık eğitimi (yaklaşık 3 yıl) almış hekimdir. Bu kapsamlı eğitim, kendilerine kanın fizyolojisi ve patolojisi, kan hücrelerinin gelişimi ve fonksiyonları, genetik ve moleküler mekanizmalar, hematolojik malignitelerin (kanserler) tanı ve tedavisi (kemoterapi, immünoterapi, hedefe yönelik tedaviler), kök hücre nakli prensipleri ve transfüzyon tıbbı konularında derinlemesine bilgi ve beceri kazandırır. Detaylı anamnez alma, fizik muayene, kemik iliği biyopsisi gibi girişimsel işlemleri yapabilme, karmaşık laboratuvar sonuçlarını (periferik yayma, akım sitometri, genetik testler) yorumlama, zorlu tedavi süreçlerinde hasta ve yakınlarıyla empati kurma ve multidisipliner ekip yönetimi yeteneği bu alandaki hekimler için temel özelliklerdir.
Yüksek Hassasiyetli Laboratuvar Tanı ve Moleküler Analiz Yeteneği
Hematoloji hizmetlerinin temelinde, kan hücreleri, kemik iliği ve pıhtılaşma faktörleri üzerinde yapılan son derece hassas ve gelişmiş laboratuvar testlerinin doğru yorumlanması yatar. Hematologlar, rutin kan sayımlarının ötesinde, periferik kan yaymaları, kemik iliği biyopsileri, akım sitometri, sitogenetik analizler, FISH (Floresan In Situ Hibridizasyon) testleri ve Yeni Nesil Dizileme (NGS) gibi moleküler genetik testlerle kan kanserlerinin genetik alt tiplendirmesini yapar. Pıhtılaşma ve kanama bozukluklarında ise özel koagülasyon testleri ve faktör analizleri kullanılır. Bu derinlemesine ve özelleşmiş tanı yeteneği, doğru teşhisi koymada ve hastalığa özgü hedefe yönelik tedavileri belirlemede kritik öneme sahiptir.
Kapsamlı Kemoterapi, Hedefe Yönelik ve İmmünoterapi Yönetimi
Bu hizmetler, özellikle kan kanserleri (lösemi, lenfoma, miyelom) ve diğer ciddi hematolojik malignitelerde uygulanan yoğun ve karmaşık tedavi rejimlerinin yönetilmesini kapsar. Hematologlar, geleneksel kemoterapi protokollerinin yanı sıra, kanser hücrelerinin belirli moleküler hedeflerine yönelik geliştirilmiş hedefe yönelik tedaviler ve vücudun bağışıklık sistemini kansere karşı aktive eden immünoterapileri uygularlar. Bu tedavilerin doz ayarları, yan etkilerinin yönetimi, hastaların genel durumlarının sürekli takibi ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesi büyük bir uzmanlık ve deneyim gerektirir. Amaç, hastalığın kontrol altına alınması, remisyonun sağlanması ve yaşam kalitesinin korunmasıdır.
Kök Hücre Nakli (Kemik İliği Nakli) Programının Yürütülmesi
Hematoloji Bilim Dalı’nın en önemli ve özel hizmet alanlarından biri de kök hücre nakli (kemik iliği nakli) programının yürütülmesidir. Hematologlar, lösemiler, lenfomalar, miyelom ve bazı genetik kan hastalıkları için potansiyel nakil adaylarını değerlendirir, uygun vericiyi (otolog veya allojenik) belirler, nakil öncesi hazırlık rejimlerini (yüksek doz kemoterapi) uygular, nakil işlemini gerçekleştirir ve nakil sonrası hastaları yakından takip ederler. Graft-versus-host hastalığı (GVHH), enfeksiyonlar ve diğer komplikasyonların yönetimi, nakil başarısı için hayati öneme sahiptir. Bu süreç, yoğun bakım desteği ve multidisipliner bir ekibin koordinasyonunu gerektirir.
Multidisipliner Yaklaşım, Transfüzyon Tıbbı ve Kronik Hasta Takibi
Bu anabilim dalı, kan hastalıklarının sistemik doğası ve tedavi süreçlerinin karmaşıklığı nedeniyle güçlü bir multidisipliner işbirliği gerektirir. Hematologlar; onkologlar, immünologlar, enfeksiyon hastalıkları uzmanları, nefroloji uzmanları, radyologlar, patologlar, kan merkezi (transfüzyon tıbbı) ve kök hücre nakli ünitesi ekibiyle yakın işbirliği içinde çalışırlar. Güvenli kan ve kan ürünü transfüzyonlarının yönetimi de hematolojinin kritik bir sorumluluğudur. Ayrıca, anemiler veya pıhtılaşma bozuklukları gibi kronik hematolojik hastalıkların uzun dönemli takibi, düzenli kontrollerle semptomların yönetimi ve yaşam kalitesinin sürdürülmesi bu hizmetlerin ayrılmaz bir parçasıdır.
- Poliklinik Sekreterliği : 2693
- Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hematoloji Bilim Dalı 55200 Atakum / Samsun
- Tel : 0 362 312 19 19
- Fax: 0 362 457 60 41
