Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, 1979 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Prof.Dr.Sevinç Oral’ın kurucu başkanlığında faaliyete başlamıştır. Bu tarihten itibaren Prof.Dr. Fulya Tanyeri, Prof.Dr. Rengin Erdal, Prof.Dr.Turhan Akbulut, Prof.Dr.Yıldız Pekşen ve Prof.Dr.Cihad DÜNDAR anabilim dalında başkanlık yapmışlardır. 2021 yılından bu yana da Prof.Dr.Şennur Dabak anabilim dalı başkanlığı görevin yürütmektedir.
Bir poliklinik hizmeti verilmeyen bölümümüzde beş öğretim üyesi, 14 uzmanlık öğrencisi ve bir tıbbi sekreter görev yapmaktadır
- Kanıta Dayalı Epidemiyolojik İzlem ve Risk Değerlendirmesi
- Sağlık Politikası Geliştirme ve Sağlık Hizmeti Planlaması
- Çevre Sağlığı ve Bulaşıcı Hastalık Kontrolü
- Sağlık Eğitimi, Farkındalık ve Toplum Katılımı
Bu bilim dalı, geniş bir yelpazede toplumsal sağlık sorunlarıyla ilgilenir:
Epidemiyoloji: Hastalıkların toplumdaki dağılımını, nedenlerini ve risk faktörlerini (sigara, obezite, genetik faktörler vb.) araştırmak; salgınların izlenmesi, analizi ve kontrol altına alınması için bilimsel veri toplamak ve yorumlamak.
Sağlık Politikaları ve Yönetimi: Sağlık hizmetlerinin planlanması, organize edilmesi, sunulması ve finansmanıyla ilgili politikalar geliştirmek; sağlık sistemlerinin verimliliğini ve erişilebilirliğini artırmaya yönelik çalışmalar yapmak.
Çevre Sağlığı: Hava, su ve toprak kirliliği, atık yönetimi, gıda güvenliği gibi çevresel faktörlerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini incelemek, riskleri değerlendirmek ve koruyucu önlemler geliştirmek.
Ana ve Çocuk Sağlığı: Gebelik öncesi, sırası ve sonrası bakım, doğum ve doğum sonrası dönemde anne ve bebek sağlığının korunması ve geliştirilmesi; çocukluk çağı aşıları, beslenme ve gelişim takibi programları.
Sağlık Eğitimi ve Davranış Değişikliği: Halkı sağlıklı yaşam tarzı (dengeli beslenme, fiziksel aktivite, sigara ve alkol bağımlılığı ile mücadele) konularında bilgilendirmek ve davranış değişikliğini teşvik edici programlar tasarlamak.
İş Sağlığı ve Güvenliği: Çalışma ortamından kaynaklanan hastalıkların (meslek hastalıkları) ve iş kazalarının önlenmesi, çalışanların sağlığının korunması ve geliştirilmesi için programlar oluşturmak.
Bulaşıcı Hastalıkların Kontrolü: Tüberküloz, HIV/AIDS, hepatitler, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve yeni ortaya çıkan pandemik hastalıklar (örn. COVID-19) gibi bulaşıcı hastalıkların sürveyansı, önlenmesi, kontrolü ve aşılama programlarının yönetimi.
Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Önlenmesi: Kalp-damar hastalıkları, diyabet, kanser, kronik solunum yolu hastalıkları gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların risk faktörlerini belirlemek ve önleyici stratejiler geliştirmek.
Sağlık İstatistikleri ve Bilgi Sistemleri: Toplumun sağlık düzeyini gösteren verileri toplamak, analiz etmek ve yorumlamak; sağlık bilgi sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanılması.
Afet ve Acil Durum Sağlığı Yönetimi: Doğal afetler, salgınlar veya diğer acil durumlarda halk sağlığı hizmetlerinin planlanması, uygulanması ve koordinasyonu.
Bu uzmanlık alanı, bireyden ziyade tüm toplumun sağlığını hedef alarak kilit bir rol oynar:
Hastalıkları Önleme: Tedaviden çok önlemeye odaklanarak, hastalıkların toplumda ortaya çıkmasını veya yayılmasını engeller, bu da uzun vadede hem bireylerin yaşam kalitesini artırır hem de sağlık sistemlerinin yükünü azaltır.
Sağlıkta Eşitliği Sağlama: Dezavantajlı grupların sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırarak, sağlık okuryazarlığını artırarak ve sosyal belirleyicilerle mücadele ederek sağlıkta adaleti ve eşitliği teşvik eder.
Salgınlarla Mücadele: Küresel salgınlar ve yeni bulaşıcı hastalık tehditleri karşısında bilimsel rehberlik sağlayarak, toplumun sağlığını korur ve kriz yönetiminde kritik bir rol oynar.
Yaşam Beklentisini Artırma: Aşılama programları, temiz su, sanitasyon, sağlıklı beslenme kampanyaları gibi halk sağlığı müdahaleleri, ortalama yaşam beklentisinin artmasında ve çocuk ölümlerinin azalmasında en büyük etkenlerden olmuştur.
Kaynakların Akılcı Kullanımı: Sağlık politikaları ve programlarının geliştirilmesinde bilimsel kanıtları kullanarak, sağlık kaynaklarının en verimli ve etkin şekilde kullanılmasını sağlar.
Halk Sağlığı uzmanı, tıp fakültesini bitirdikten sonra Halk Sağlığı Anabilim Dalında uzmanlık eğitimi (yaklaşık 4 yıl) almış hekimdir. Bu kapsamlı eğitim, kendilerine epidemiyoloji, biyoistatistik, sağlık yönetimi ve politikaları, çevre sağlığı, iş sağlığı, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıkların epidemiyolojisi, ana-çocuk sağlığı ve sağlık eğitimi gibi konularda derinlemesine bilgi ve beceri kazandırır. Büyük veri setlerini analiz etme, kritik düşünme, problem çözme, politika geliştirme, toplumla etkili iletişim kurma, liderlik ve farklı kurumlarla (yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları) iş birliği yapabilme yeteneği bu alandaki hekimler için temel özelliklerdir.
Kanıta Dayalı Epidemiyolojik İzlem ve Risk Değerlendirmesi
Halk Sağlığı hizmetlerinin temelinde, hastalıkların ve sağlık sorunlarının toplumdaki yayılımını, nedenlerini ve etkileyen faktörleri bilimsel yöntemlerle izlemek ve değerlendirmek yatar. Uzmanlar, epidemiolojik araştırmalar tasarlar ve yürütür, sağlık verilerini (hastalık kayıtları, ölüm oranları, aşılanma oranları vb.) toplar, analiz eder ve yorumlar. Bu analizler sayesinde, toplumdaki sağlık riskleri (örn. sigara kullanımının kanser riski üzerindeki etkisi, aşısızlık nedeniyle salgın potansiyeli) belirlenir ve kanıta dayalı müdahale stratejileri geliştirilir. Bu sürekli izleme, halk sağlığı sorunlarına zamanında ve etkili yanıt verilmesini sağlar.
Sağlık Politikası Geliştirme ve Sağlık Hizmeti Planlaması
Bu hizmetler, toplumsal sağlık sorunlarına kalıcı çözümler üretmek amacıyla sağlık politikaları geliştirmeyi ve sağlık hizmetlerini planlamayı kapsar. Halk sağlığı uzmanları, elde ettikleri epidemiyolojik verileri kullanarak, yasal düzenlemeler, bütçe tahsisleri ve hizmet sunum modelleri üzerinde etkili olmaya çalışırlar. Örneğin, tütünle mücadele yasalarının oluşturulması, aşılama takvimlerinin güncellenmesi, obeziteyle savaş programlarının tasarlanması veya birinci basamak sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi gibi konularda aktif rol alırlar. Amaç, sağlık hizmetlerinin etkinliğini, verimliliğini ve hakkaniyetini artırarak tüm toplumun faydalanmasını sağlamaktır.
Çevre Sağlığı ve Bulaşıcı Hastalık Kontrolü
Halk Sağlığı Anabilim Dalı, çevresel faktörlerin sağlık üzerindeki etkilerini ve bulaşıcı hastalıkların yayılımını kontrol etmeyi temel misyonlarından biri olarak görür. Uzmanlar, içme suyu güvenliği, hava kalitesi standartları, atık yönetimi, gıda hijyeni gibi konularda denetim ve risk değerlendirmesi yaparlar. Ayrıca, bulaşıcı hastalıkların (grip, kızamık, tüberküloz, HIV/AIDS vb.) sürveyansını (izlenmesini) yaparak olası salgınları erken tespit eder, karantina, izolasyon ve aşılama kampanyaları gibi halk sağlığı müdahalelerini planlar ve uygularlar. Bu sayede, hem çevresel tehditler minimize edilir hem de bulaşıcı hastalıkların toplumda yayılması önlenir.
Sağlık Eğitimi, Farkındalık ve Toplum Katılımı
Bu anabilim dalı, bireylerin kendi sağlıkları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmalarını sağlamak ve sağlıklı davranışları teşvik etmek amacıyla sağlık eğitimi ve farkındalık faaliyetlerine büyük önem verir. Halk sağlığı uzmanları, halka yönelik kampanyalar, seminerler ve eğitim materyalleri aracılığıyla beslenme, fiziksel aktivite, hijyen, tütün ve alkol zararları gibi konularda bilgi sağlarlar. Ayrıca, toplumu sağlık programlarına dahil etmeyi ve karar alma süreçlerine katılımlarını sağlamayı hedeflerler. Bu katılımcı yaklaşım, sağlık hizmetlerinin toplumun gerçek ihtiyaçlarına göre şekillenmesini ve benimsenmesini kolaylaştırır.
- Anabilim Dalı Sekreteri: 2292
- Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 55200 Atakum / Samsun
- Tel : 0 362 312 19 19
- Fax: 0 362 457 60 41
